Επαγγελματικός αθλητισμός και βαλβιδική καρδιακή νόσος. Κείμενο θέσης από τον τομέα Αθλητικής Καρδιολογίας της ομάδας Προληπτικής Καρδιολογίας της ESC.
Η βαλβιδική καρδιακή νόσος αποτελεί συνήθως μια εκφυλιστική διαδικασία, επηρεάζοντας κυρίως ασθενείς μετά την Πέμπτη δεκαετία της ζωής τους. Παρόλα αυτά, υπάρχει ένας αυξανόμενος πληθυσμός νεότερων ατόμων που παρουσιάζουν σημειολογία βαλβιδικής νόσου, η οποία διαγιγνώσκεται συχνά μετά από τυχαίο έλεγχο. Το παραπάνω οδηγεί συχνά σε ερωτήματα σχετικά με τη συμμετοχή αυτών των ατόμων σε ανταγωνιστικά αθλήματα. Το παρόν κείμενο, βασιζόμενο στην κλινική εμπειρία και τη γνώμη των ειδικών, έχει σκοπό την ενθάρρυνση των παραπάνω ασθενών να ασχοληθούν με τον αθλητισμό διασφαλίζοντας πρωτίστως την ασφάλεια τους.
Για σκοπιμότητα του κειμένου τα σπορ ταξινομήθηκαν σε τέσσερεις τομείς ανάλογά με τις απαιτήσεις καρδιακής λειτουργίας και τη φόρτιση όγκου και πίεσης στην αριστερή κοιλία που προκαλούν: στα αθλήματα ικανοτήτων, στα αθλήματα δύναμης, στα μεικτά αθλήματα και στα αθλήματα αντοχής.
Οι περισσότεροι αθλητές με βαλβιδοπάθεια είναι ασυμπτωματικοί και η διάγνωση γίνεται κατά τη διάρκεια προαθλητικού ελέγχου, ενώ κάποιοι παρουσιάζονται μετά από συμπτώματα όπως συγκοπή θωρακικό άλγος ή αίσθημα παλμών. Γενικά οι παθήσεις που αφορούν ανεπάρκεια βαλβίδας είναι καλύτερα ανεκτές από ότι είναι οι στενωτικές βλάβες. Οι αθλητές με βαλβιδοπάθεια πρέπει να εκτιμώνται κάθε 6 μήνες – 2 έτη ανάλογα με τα συμπτώματα και τη βαρύτητα της νόσου. Το διαθωρακικό ηχωκαρδιογράφημα αποτελεί την εξέταση πρώτης γραμμής για τη διάγνωση και την παρακολούθηση των συγκεκριμένων ασθενών. Προτείνεται όλοι οι αθλητές με ήπια προς μέτρια βαλβιδοπάθεια να υποβληθούν σε δυναμική εξέταση (ηχωκαρδιογραφία άσκησης) ή καρδιοαναπνευστική δοκιμασία με σκοπό να εκτιμηθεί η λειτουργική ικανότητας τους, η απόκριση της αρτηριακής πίεσης στην άσκηση και η παρουσία ή όχι ισχαιμίας και αρρυθμιών, ενώ παράλληλα θα ληφθούν πληροφορίες σχετικά με τη βαρύτητα της νόσου κατά την άσκηση (πίεση στην πνευμονική αρτηρία, πιέσεις πλήρωσης). Η μαγνητική καρδιάς (CMR) μπορεί να προσφέρει επιπλέον πληροφορίες στην εκτίμηση της βαλβιδοπάθειας και να αναγνωρίσει την παρουσία μυοκαρδιακής ίνωσης.
Συνοπτικά ανά βαλβιδοπάθεια δίνονται οι εξής συστάσεις
Στένωση μιτροειδούς
Οι ασυμπτωματικοί αθλητές με ήπια στένωση μιτροειδούς βαλβίδας, μπορούν να λάβουν μέρος σε όλα τα αθλήματα αν η sPAP <40mmHg κατά την ηρεμία. Οι ασυμπτωματικοί αθλητές με μέτρια στένωση μιτροειδούς βαλβίδας (στόμιο 1-1,5cm2) μπορούν να συμμετέχουν σε ανταγωνιστικά αθλήματα χαμηλής έντασης και σε ψυχαγωγικά αθλήματα χαμηλής και μέτριας έντασης όταν η sPAP<40mmHg στην ηρεμία και η δοκιμασία φόρτισης είναι αρνητική για λοιπά παθολογικά ευρήματα. Οι ασθενείς με σοβαρή στένωση μιτροειδους βαλβίδας ή αυτοί που έχουν sPAP>40mmHg πρέπει να αποφεύγουν τη συμμετοχή σε ανταγωνιστικά αθλήματα. Αυτοί που παίρνουν αντιπηκτικά θα πρέπει να αποφεύγουν τα αγωνίσματα σύγκρουσης.
Ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας
Οι ασυμπτωματικοί αθλητές με ήπια ανεπάρκεια βαλβίδας μπορούν να συμμετέχουν σε όλα τα ανταγωνιστικά αθλήματα. Το ίδιο ισχύει και για τους ασυμπτωματικούς με μέτρια ανεπάρκεια μιτροειδούς με την προϋπόθεση ότι η αριστερή κοιλία δεν είναι διατεταμένη (LVEDD <35mm/m2 σε άντρες και 40mm/m2 σε γυναίκες) και έχει καλή λειτουργικότητα (EF>60%), η sPAP είναι <50mmHg στην ηρεμία και από την δυναμική δοκιμασία δεν προκύπτουν παθολογικά ευρήματα. Οι αθλητές με πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας και ήπια προς μέτρια ανεπάρκεια της βαλβίδας μπορούν να ασχοληθούν με ανταγωνιστικά αθλήματα εν τη απουσία αρνητικών Τ στις κατώτερες απαγωγές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα, κοιλιακών αρρυθμιών στην 24ωρή καταγραφή ηλεκτροκαρδιογραφήματος και οικογενειακού ιστορικού αιφνιδίου καρδιακού θανάτου.
Στένωση αορτικής βαλβίδας
Οι ασυμπτωματικοί αθλητές με ήπια στένωση αορτής και αριστερή κοιλία φυσιολογικών διαστάσεων και λειτουργικότητας μπορούν να συμμετέχουν σε όλα τα ανταγωνιστικά αθλήματα. Οι ασυμπτωματικοί αθλητές με μέτρια στένωση βαλβίδας και φυσιολογική λειτουργικότητα αριστερής κοιλίας μπορούν να λάβουν μέρος σε ανταγωνιστικά αθλήματα με την προϋπόθεση ότι δεν προκύπτουν παθολογικά ευρήματα από μια μέγιστη δοκιμασία κοπώσεως. Οι ασθενείς με μέτρια στένωση αορτικής βαλβίδας, συνυπάρχοντα συμπτώματα και δυσλειτουργία αριστερής κοιλίας είτε κατά την ηρεμία ή στην κόπωση συστήνεται να απέχουν τόσο από τον ανταγωνιστικό αθλητισμό όσο και από τα αθλήματα ψυχαγωγίας. Όσο αφορά τα άτομα με δίπτυχη αορτική βαλβίδα, αυτοί με διαστάσεις αορτικής ρίζας >43mm για άνδρες και >39mm για γυναίκες δεν πρέπει να συμμετέχουν σε αθλήματα που δημιουργούν συνθήκες φόρτισης στην αορτή (άρση βαρών, ισομετρική άσκηση), ενώ σε αυτούς με διαστάσεις αορτικής ρίζας 45-50mm επιτρέπεται η συμμετοχή σε αθλήματα ικανοτήτων, μικτής έντασης και αντοχής.
Ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας
Οι αθλητές με ήπια ανεπάρκεια αορτής, φυσιολογική αριστερή κοιλία και δοκιμασία κόπωσης χωρίς παθολογικά ευρήματα μπορούν να συμμετέχουν σε οποιοδήποτε άθλημα. Οι ασθενείς με μέτρια ανεπάρκεια βαλβίδας που έχουν καλή λειτουργική ικανότητα, αριστερή κοιλία φυσιολογικών διαστάσεων και λειτουργικότητα και αορτική ρίζα <43mm μπορούν να συμμετέχουν σε μέτριας έντασης αθλήματα. Οι αθλητές με σοβαρή ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας μπορούν γενικά να συμμετέχουν σε χαμηλής έντασης αθλήματα. Οι ασθενείς με σοβαρή ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας , προοδευτική διάταση της αριστερής κοιλίας ή παρουσία αρρυθμιών δεν πρέπει να συμμετέχουν σε ανταγωνιστικά αθλήματα
Στένωση τριγλώχινας βαλβίδας
Οι ασυμπτωματικοί ασθενείς με ήπια στένωση τριγλώχινας βαλβίδας και φυσιολογική λειτουργικότητα κοιλίας μπορούν να συμμετέχουν σε οποιοδήποτε άθλημα. Οι ασθενείς με μέτρια ή σοβαρή στένωση της βαλβίδας πρέπει να αποφεύγουν οποιαδήποτε δραστηριότητα.
Ανεπάρκεια τριγλώχινας βαλβίδας
Οι αθλητές με μέτρια ανεπάρκεια τριγλώχινας βαλβίδας που έχουν φυσιολογική αμφικοιλιακή λειτουργία, φυσιολογική δοκιμασία κόπωσης και sPAP <40mmHg μπορούν να συμμετέχουν σε οποιοδήποτε άθλημα. Όταν ένας ασθενής ανεξαρτήτως του βαθμού της βαλβιδικής ανεπάρκειας έχει sPAP>50mmHg με συνοδά στοιχεία δυσλειτουργίας της δεξιάς κοιλίας μπορεί να συμμετέχει σε αθλήματα χαμηλής έντασης.
Πολυβαλβιδοπάθεια
Προτείνεται οι αθλητές με πολυβαλβιδοπάθεια να παρακολουθούνται στενά. Οι συστάσεις για τη συμμετοχή τους στα αθλήματα καθορίζεται από τη σημαντικότερη βαλβιδοπάθεια.
Προσθετικές βαλβίδες
Οι αθλητές που έχουν υποβληθεί σε αντικατάσταση βαλβίδας με προσθετική ή σε επιδιόρθωση βαλβίδας, προτείνεται να ακολουθούν τις ίδιες οδηγίες συμμετοχής σε αγωνίσματα με τους αθλητές με βαλβιδοπάθεια μέτριας σοβαρότητας, με την προϋπόθεση ότι η πίεση στην πνευμονική είναι εντός φυσιολογικών ορίων και η αμφικοιλιακή δραστηριότητα είναι φυσιολογική.
Frank van Buuren, Sabiha Gati, Sanjay Sharma, et al. Athletes with valvular heart disease and competitive sports: a position statement of the Sport Cardiology Section of the European Association of Preventive Cardiology, European Journal of Preventive Cardiology, 2021;, zwab058, https://doi.org/10.1093/eurjpc/zwab058
Επιμέλεια
Δημήτριος Οικονομίδης,
Επιμελητής Α΄ Καρδιολογίας, Γ. Ν Ρόδου ΄΄Ανδρέας Παπανδρέου΄΄
Κωνσταντίνος X. Παπαδόπουλος
Επιμελητής Α΄ Καρδιολογίας, Νοσοκομείο ΄΄Κοργιαλλένειο – Μπενάκειο΄΄ Ε.Ε.Σ.
