Απλές απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις σχετικά με την επίδραση του καπνίσματος στην καρδιά και στα αγγεία και τις μεθόδους διακοπής του:
1. Πόσο περισσότερο κινδυνεύει ένας καπνιστής από έναν μη καπνιστή να εμφανίσει βλάβες στην καρδιά και στα αγγεία του;
Το κάπνισμα είναι μία θανατηφόρος συνήθεια, καθώς έχει βρεθεί ότι συγκριτικά με τους μη καπνιστές διπλασιάζει τον κίνδυνο για έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο ή απόφραξη των αγγείων των κάτω άκρων στην επόμενη δεκαετία. Υπολογίζεται ότι ένας καπνιστής πεθαίνει περίπου 11-12 χρόνια νωρίτερα από ότι ένας μη καπνιστής.
2. Όσα περισσότερα τσιγάρα καπνίζω τόσο περισσότερο κινδυνεύω;
Υπάρχει σχέση μεταξύ του αριθμού των τσιγάρων και του κινδύνου για έμφραγμα του μυοκαρδίου, χωρίς όμως αυτή να είναι ξεκάθαρη, ιδίως στις γυναίκες. Άρα ένας «ελαφρύς» καπνιστής δεν κινδυνεύει πολύ λιγότερο συγκριτικά με έναν «βαρύ» καπνιστή.
3. Αν μειώσω το κάπνισμα κινδυνεύω λιγότερο;
Δυστυχώς η μείωση της ημερήσιας κατανάλωσης τσιγάρων δεν έχει αποδειχτεί ότι μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια. Επιπλέον η μείωση δεν βοηθά στη διακοπή της βλαβερής αυτής συνήθειας, αφού συνήθως οι καπνιστές «υποτροπιάζουν» σε βάθος χρόνου.
4. Ένας παθητικός καπνιστής κινδυνεύει το ίδιο με έναν ενεργητικό καπνιστή;
Το παθητικό κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου κατά 25-50%. Ο κίνδυνος αυτός αυξάνει παράλληλα με τη διάρκεια έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα προσεγγίζοντας τον κίνδυνο που καταγράφεται σε ενεργητικούς καπνιστές μετά από μακροχρόνια έκθεση πχ στη δουλειά ή στο σπίτι. Το παθητικό κάπνισµα ευθύνεται για 600.000 θανάτους παγκοσµίως σε ετήσια βάση.
5. Είμαι μακροχρόνιος/α καπνιστής/στρια. θα έχω όφελος από τη διακοπή καπνίσματος ή δεν αξίζει τον κόπο να προσπαθήσω καν; Αν ναι σε πόσο χρονικό διάστημα;
Σε μακροχρόνιους καπνιστές/στριες η διακοπή του καπνίσματος έχει άμεσο όφελος (μέσα στο πρώτο εξάμηνο) στην αναπνοή και στην ικανότητα για άσκηση. Δυστυχώς όσες βλάβες υπάρχουν ήδη στα αγγεία και στην καρδιά δεν αναστρέφονται με τη διακοπή του καπνίσματος. Όμως εμποδίζεται η εμφάνιση περαιτέρω βλαβών λόγω καπνίσματος. Υπολογίζεται ότι ο κίνδυνος για έμφραγμα ή εγκεφαλικό μειώνεται στα επίπεδα των μη καπνιστών μετά από 10-15 χρόνια διακοπής καπνίσματος.
6. Ήμουν καπνιστής/στρια και έπαθα έμφραγμα του μυοκαρδίου. Σταμάτησα το κάπνισμα, αλλά πίστεύω ότι αν ξαναρχίσω να καπνίζω λίγα τσιγάρα δεν θα κινδυνεύσω πάλι.
Ο κίνδυνος υποτροπής του εμφράγματος είναι ο ίδιος ανεξάρτητα της ποσότητας του καπνού που καταναλώνεται. Έστω και μικρή κατανάλωση έχει δυσμενή επίδραση στη συσταλτικότητα των αγγείων και στον κίνδυνο θρόμβωσης, ιδίως σε ασθενείς που έχει προηγηθεί κάποια καρδιαγγειακή επέμβαση πχ. αγγειοπλαστική, by-pass. Αντίθετα ασθενείς που διέκοψαν το κάπνισμα μετά από έμφραγμα είχαν τεράστιο όφελος συγκριτικά με εκείνους που το συνέχισαν.
7. Έχω προσπαθήσει πολλές φορές να διακόψω το κάπνισμα, αλλά χωρίς επιτυχία. Υπάρχουν φαρμακευτικά σκευάσματα που μπορούν να με βοηθήσουν;
Υπάρχουν ορισμένα φαρμακευτικά σκευάσματα (πχ βαρενικλίνη, υποκατάστατα νικοτίνης με τη μορφή τσίχλας, αυτοκόλλητων, μασώμενες παστίλιες κτλ) τα οποία είναι αποτελεσματικά στην προσωρινή διακοπή του καπνίσματος. Υπολογίζεται ότι μετά από ένα χρόνο το 25-30% όσων πήραν φαρμακευτική θεραπεία υποκατάστασης συνέχισαν να μην καπνίζουν. Επομένως δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, αφού ένα σημαντικό ποσοστό όσων τα δοκίμασαν υποτροπίασε.
8. Ποιο φαρμακευτικό σκεύασμα είναι καλύτερο για τη διακοπή του καπνίσματος;
Θα πρέπει να λαμβάνετε μόνο σκευάσματα κατόπιν πρότασης ειδικού γιατρού. Τα σκευάσματα αυτά πρέπει να είναι εγκεκριμένα από τον ΕΟΦ και να πωλούνται σε φαρμακεία. Ορισμένοι καπνιστές μπορεί να έχουν καλύτερα αποτελέσματα με μια μέθοδο, ενώ άλλοι να ανταποκρίνονται καλύτερα σε μια διαφορετική προσέγγιση. Σίγουρα θα χρειαστεί ψυχολογική υποστήριξη ένας καπνιστής που προσπαθεία να κόψει το κάπνισμα, ιδίως την αρχική περίοδο που μπορεί να εμφανίσει στερητικά συμπτώματα.
9. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι καλύτερο από το κανονικό;
Υπάρχει πληθώρα μελετών, πολλές φορές με αντικρουόμενα ευρήματα, σχετικά με τα αποτελέσματα του ηλεκτρονικού τσιγάρου ή του ατμίσματος. Θα πρέπει να περάσει αρκετό χρονικό διάστημα μέχρι να αποδειχτούν οι προστατευτικές ή επιβαρυντικές επιδράσεις τους στον οργανισμό. Σίγουρα το ηλεκτρονικό τσιγάρο βοηθά πολλούς που θέλουν να διακόψουν το κάπνισμα οριστικά και επομένως προτείνεται προς το παρόν ως «γέφυρα» για τη διακοπή του καπνίσματος.
Μην περιμένεις να πάθεις πρώτα έμφραγμα ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
ή να υποβληθείς σε επέμβαση στην καρδιά
για να αρχίσεις να σκέφτεσαι τη διακοπή καπνίσματος.
Ξεκίνησε από τώρα.
Νικόλαος Καδόγλου
Λέκτορας Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Κύπρου
Γενικός Γραμματέας Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Καρδιαγγειακών Νοσημάτων
